سامانه بورسی سجام چیست ؟
از زمان شروع به کار بازار سرمایه تا به امروز، بازار سرمایه با تغییرات متعددی روبه‌رو شده است. یکی از مهم‌ترین تغییرات ورود تکنولوژی و بستر الکترونیک به بازار سرمایه در سال 1384پس از تصویب مقررات
بازارها و نهادهای مالی در مجلس شورای اسلامی بوده است و پس‌از آن و به تدریج از خرید و فروش حضوری و تلفنی سنتی به سمت حساب‌های آنلاین و انجام معاملات به‌صورت الکترونیکی بوده است به‌طوری‌که در حال حاضر این موضوع به یک امر عادی در معاملات بازار بورس تبدیل شده است و رقابت بین کارگزاری‌ها در گسترش ظرفیت سامانه جهت پذیرش مشتریان جدید است.اما یکی از موضوعاتی که کماکان رویه‌های سنتی خود را حفظ کرده است شیوه‌های پرداخت سود توسط شرکت‌های سهامی و رویه‌های ثبت‌نام در نهادهای مالی مختلف همچون کارگزاری‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و … بوده است. در این مقاله به اهمیت و ضرورت ایجاد سامانه بورسی سجام پرداخته شده است و به این موضوع خواهیم پرداخت که این سامانه تا چه اندازه برای سرمایه‌گذاران مفید خواهد بود.
✓ سجام چیست؟
سجام مخفف سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه زیر نظر سازمان بورس در جهت ایجاد سامانه یکپارچه و فراگیر و ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. بر طبق مصوبه اعلامی از سوی سازمان بورس اوراق بهادار، تمامی سرمایه‌گذاران فعلی که پیش از شهریور 1397 کد بورسی دریافت کرده‌اند بایستی به سامانه ثبت‌نام سجام به آدرس www.sejam.ir مراجعه کرده و تمامی اطلاعات خواسته‌شده را وارد نمایند. از طرفی چنانچه افراد جدیدالورود به بورس به کارگزاری‌ها مراجعه می‌کنند حتماً بایستی ضمن پر کردن اطلاعات لازم که کارگزاری از افراد تقاضا می‌کند وارد سامانه سجام شده و اطلاعات خواسته‌شده را تکمیل نمایند( در مقاله بعدی در رابطه با شیوه پر کردن فرم‌ها در سامانه سجام توضیحات لازم ارائه خواهد شد). درنهایت با انجام هر دو مرحله فوق کارگزاری طی مدت‌زمان مشخصی کد بورسی و کد معاملاتی را برای افراد صادر خواهد کرد. لازم به ذکر است که از اوایل سال 1397 در طی چند مرحله به معامله گران فرصت داده شد تا اطلاعات خود را در سامانه سجام ثبت‌نام نمایند. در مرحله اول تا پایان شهریور 97 فرصت داده شد و در تازه‌ترین دستورالعمل به تمامی سرمایه‌گذاران قدیمی بازار سرمایه خواسته‌شده است که تا پایان سال 1397 به ثبت اطلاعات هویتی خود اقدام ورزند. لازم به ذکر است درصورتی‌که ثبت‌نام اولیه در این سامانه انجام نگیرد و مهلت مقرر به اتمام برسد کد معاملاتی افراد بسته می‌شود و اجازه انجام معاملات به افراد داده نمی‌شود تا زمانی که در سامانه ثبت‌نام خود را به انجام برسانند. لازم به ذکر است که این تهدید؛ برای سرمایه‌گذاران جدیدالورود وجود ندارد زیرا آن‌ها در زمان ثبت‌نام ملزم به پر کردن فرم‌های سامانه سجام هستند تا کد معاملاتی برای آن‌ها صادر گردد. در حدود نیم ساعت الی 1 ساعت پس از ثبت‌نام در سامانه یک کد 10 رقمی برای شما پیامک می‌شود که شما بایستی آن را نزد خود نگه‌دارید و با مراجعه به یکی از شعب منتخب دفاتر پیشخوان دولت یا کارگزاری ها، مراحل نهایی را انجام دهید تا ثبت اطلاعات شما در سامانه سجام نهایی گردد.
سایت سجام www.sejam.ir
در واقع مخزن اصلی و مرجع اصلی داده‌ها و اطلاعات سرمایه‌گذاران بازار بورس در این سایت ذخیره می‌گردد و شما پس از نهایی کردن ثبت‌نام اولیه و ثبت‌نام نهایی خود می‌توانید با مراجعه به این سایت اطلاعات خود را مشاهده نمایید و به‌ویژه اطلاعات حیاتی خود مانند آدرس محل سکونت، شماره‌حساب و شبای بانکی خود را ویرایش نمایید. هم‌چنین درصورتی‌که هر تغییر و یا اضافه کردن احتمالی اطلاعات و هم‌چنین اطلاعیه‌های مهم دیگر در رابطه با این سامانه از طریق این سایت در دسترس می باشد.
مزایای سامانه سجام
Ⅰثبت‌نام در کارگزاری‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری
تا قبل از عملیاتی شدن سامانه سجام همواره یک مشکل اساسی برای افتتاح کنندگان حساب در کارگزاری‌ها وجود داشت و به این شکل بود که افراد بایستی حتماً بخش عمده‌ای از وقت خود را جهت مراجعه حضوری و پر کردن تعداد بی‌شماری از اطلاعات صرف می‌کردند درحالی‌که بسیاری از اطلاعات اعم از نام و نام خانوادگی، کد ملی و … به‌کرات پر می‌شد. این موضوع زمانی بغرنج‌تر می‌شد که مشتری از کارگزاری فعلی خود رضایت نداشته و مجبور بود تمامی مراحل فوق را مجدداً طی نماید و این سیکل به‌دفعات زیاد تکرار می‌شد. این مسئله هرچند برای افرادی که درگیر بازار سرمایه هستند زیاد به چشم نمی‌آید ولی بااین‌وجود مسئله مهمی بود که بارها مورد شکایت سرمایه‌گذاران بوده است. هم‌چنین متقاضیان انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعم از درآمد ثابت، درآمد متغیر و مختلط نیز که افراد مبتدی و حرفه‌ای در بازار سرمایه را شکل می‌دهند هنگام مراجعه به‌طور مشابه مجبور بودند که اطلاعات ثابت و تکراری را در فرم‌های مختلفی که از سوی سازمان تعریف‌شده پر نمایند و مجدداً وقت بسیاری را در تایم اداری سپری نمایند. با راه‌اندازی سامانه سجام این بخش مهم از فرایند ثبت‌نام بسیار سریع‌تر شده و افرادی که برای بار اول اقدام به افتتاح حساب می‌کنند با پر کردن اطلاعات در سامانه سجام، می‌توانند در مراجعات بعدی خود در انواع نهادهای بازار سرمایه اعم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های تأمین سرمایه( عموماً برای اشخاص حقوقی) و سایر کارگزاری‌ها زمان بسیار کمتری را جهت افتتاح حساب و ثبت‌نام صرف نمایند که به‌واقع این موضوع بسیار مهم است.
Ⅱ دریافت سود مجامع
تا قبل از عملیاتی شدن سامانه سجام، رویه پرداخت سود به اشکال مختلفی بود که رایج‌ترین آها را در ادامه خدمت شما عرض می‌کنیم. پس‌ازآنکه شرکت‌ها در مجمع عمومی عادی خود قسمتی از سود هر سهم (EPS) محقق شده را بین سهامداران تقسیم می‌کنند بر طبق اطلاعیه‌ای که در سامانه codal.ir منتشر کرده‌اند سرمایه‌گذاران باید به یکی از شیوه‌های زیر با توجه به برنامه شرکت اقدام به دریافت سود تقسیم‌شده بنمایند. یکی از روش‌ها دریافت شماره‌حساب از تمامی سرمایه‌گذاران از طریق دورنگار یا ایمیل و واریز سود تقسیمی به‌حساب آن‌ها بود. روش دیگر معرفی یک بانک به سرمایه‌گذاران بود تا در تاریخ مشخص‌شده سرمایه‌گذاران با مراجعه به بانک مربوطه و با ارائه کارت ملی و کد بورسی خود سود تقسیمی را دریافت نمایند. جدای از هزینه‌های بی‌موردی که به شما وارد می‌شود مسئله اصلی این است که شما در سبد خود چندین سهم را با اهداف مختلف دارید و مثلاً از 9 سهم موجود در سبد خود شاید تنها روی سود تقسیمی(DPS) دو سهم حساب بازکرده‌اید، از طرفی به دلیل عدم توجه به تاریخ مجمع برخی از سهام خود، نماد بسته شده و به مجمع می‌رود و سودی را تقسیم می‌کند و چون تاریخ پرداخت تا زمان سرمایه‌گذاری شما فاصله زیادی دارد شما فراموش می‌کنید که DPS را دریافت نمایید و به‌این‌ترتیب هزینه‌ای به شما تحمیل می‌گردد. یکی از مزایای مهم سامانه سجام کمک به سرمایه‌گذاران در این زمینه می‌باشد و رویه به این شکل است که هر سهمی که شما با آن به مجمع می‌روید و از آن سود تقسیمی طلب دارید در تاریخ اعلام‌شده از سوی شرکت، وجوه مربوط به سود تقسیمی به‌حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه واریز می‌گردد و این شرکت وجوه مربوطه را به حساب‌های اعلامی از سوی شما در این سامانه واریز می‌کند. در واقع روند پرداخت سود را در شکل زیر مشاهده می‌فرمایید.
Ⅲ ویرایش سریع اطلاعات
اگر اطلاعات ثبتی شما نزد یک کارگزار( اعم از آدرس محل سکونت یا شماره‌حساب اعلامی و … ) تغییر می‌کرد به‌منظور الزامات سازمان بورس حتماً بایستی موضوع را به تمامی نهادهای بازار سرمایه اعم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا کارگزاری اعلام می‌کردید و شاید بابت این موضوع نیاز به مراجعه حضوری و صرف وقت داشتید و این خود موضوعی فرسایشی محسوب می‌شود. درحالی‌که با راه‌اندازی سامانه سجام شما بلافاصله با مراجعه به سایت sejam.ir می‌توانید سریعاً اطلاعات خود را ویرایش نمایید.
Ⅳ دسترسی به تمامی سرویس‌های بازار سرمایه مانند تغییر کارگزار ناظر
فرض کنید که به هر دلیلی شما در دو کارگزاری مختلف در حال معامله هستید فرض کنید که برنامه شما این است که سهم ولساپا را تنها از طریق کارگزاری الف انجام دهید، حال اگر این موضوع را فراموش کرده و بخشی از سهام ولساپا را از طریق کارگزاری ب انجام دهید. در این حالت جهت یکی کردن کارگزاری‌ها بایستی به کارگزاری ب مراجعه کرده و گواهی سهام را دریافت نموده و با پر کردن فرم تغییر کارگزار ناظر و تحویل اوراق گواهی سهام ولساپا را تماماً به کارگزاری الف منتقل نمایید، این در حالی است که با راه‌اندازی سامانه سجام تنها با انجام چند عملیات ساده این فرایند انجام خواهد شد.
مؤلف : احمد لحیم گرزاده